Glutenvrij, goed of onzin

Glutenvrij eten, er worden blogs, artikelen en boeken over volgeschreven en ik doe daar nu ook maar mijn deeltje bij. Want er is nog steeds zoveel onduidelijk. Zijn gluten nu slecht voor je of niet?

Een belangrijk basisprincipe van mijn opleiding tot healthcoach was bio-individualiteit. Oftewel, iedereen is verschillend en reageert ook verschillend op diverse voedingsmiddelen. En de levenstijl die voor de één supermakkelijk te volgen is, is voor de ander een hel of een uitputtingsslag.  Dat laatste veroorzaakt stress en stress is nooit goed voor je.
En bio-individualiteit geldt ook voor gluten. Of het vermijden van gluten goed voor je is, kan je eigenlijk alleen ontdekken door het te proberen.

Als je coeliakie hebt, wat betekent dat je spijsvertering niet met gluten overweg kan, dan is het duidelijk. Je kunt geen producten eten die gluten bevatten, nog niet een klein beetje. Want je wordt er echt ziek van.
Sommige mensen zijn echter gevoelig voor gluten zonder het te weten. Het kan allerlei kleine klachtjes veroorzaken. Van een beetje wazig in je hoofd zijn, tot gewrichtsklachten, dunne ontlasting of juist verstopping, buikpijn. Niet zo erg dat je je er zorgen om maakt, misschien besef je pas dat het ook anders kan als je stopt met het eten van gluten.

Maar ook dan hoeven het nog niet de gluten te zijn. Want als je geen gluten meer eet, eet je automatisch ook geen tarweproducten meer. En je klachten kunnen ook veroorzaakt worden door een tarwe-allergie.

De meeste mensen hebben echter geen last van gluten, en kunnen ze gewoon verteren. En dat maakt het leven een stuk makkelijker, want gluten zitten in heel veel producten.
Ook is het een goede proteïnebron. Daarom wordt seitan, een product van pure tarwegluten, ook als vleesvervanger gebruikt.

Gluten zitten in alle tarweproducten (dus ook in couscous, bulgur en griesmeel). En natuurlijk in brood, gebak, koekjes, pizza, pasta, crackers en in heel veel kant en klaar producten als vuller of bindmiddel.
De granen die gluten bevatten zijn tarwe, rogge, kamut, gerst en spelt en alle producten die daarvan gemaakt worden. Haver is van zichzelf glutenvrij maar wordt vaak verwerkt op dezelfde productielijn als tarwe waardoor er sporen van gluten op de haver achterblijven. Glutenvrije havervlokken zijn dus eigenlijke gewone havervlokken die verwerkt worden in een fabriek waar geen tarwe wordt verwerkt.

De valkuil van glutenvrije producten

Als je glutenvrij gaat eten maar je wilt eigenlijk hetzelfde blijven eten en koopt daarom glutenvrije producten, dan ben je vaak niet echt gezond bezig. Deze producten zijn geweldig als je coeliakie hebt en ook eens gewoon een koekje of pasta wilt eten, maar om de smaak en structuur van het originele product te benaderen wordt er gebruik gemaakt van zetmeelrijke producten als maïsmeel, tapiocameel en aardappelzetmeel, suiker voor de smaak en vet om het minder droog te maken. Je zult niet afvallen en je waarschijnlijk ook niet veel gezonder voelen. Deze zetmeelrijke producten jagen je bloedsuikerspiegel omhoog en hebben weinig voedingswaarde.

Kijk goed op het etiket als je glutenvrije producten koopt, want er zijn ook goede natuurlijk. Pasta gemaakt van peulvruchten, brood van granen die geen gluten bevatten soepel gemaakt met lijnzaad en xanthum gum voor de elasticiteit, koekjes van glutenvrij havermeel gezoet met banaan of appelmoes. Je vindt ze meestal bij de natuurvoeding.

Afvallen van glutenvrij eten.

Van glutenvrij eten op zich val je niet af, niet als je lichaam geen moeite heeft met het verteren van de gluten in ieder geval.
Is dit laatste wel het geval dan kan het stoppen met gluten als effect hebben dat je een paar kilo afvalt. Omdat je je beter voelt en het makkelijker is om gezond te eten. En misschien omdat je darmen efficienter functioneren .
Maar het meeste val je af omdat je bewuster gaat eten, en je de gluten bevattende voedingsmiddelen gaat vervangen door gezondere varianten.
Courgettepasta in plaats van gewone pasta, salades of soep in plaats van je broodjes tussen de middag, haverkoekjes in plaats van stroopwafels.
Het komt er op neer dat je minder snelle koolhydraten eet doordat je al die makkelijk verkrijgbare geraffineerde tarweproducten niet meer neemt. En vervang je dit door groenten of door producten met meer vezels en minder snelle koolhydraten, dan val je af.

Bewust zijn van wat je in je mond stopt en wat dit met je lichaam doet is de eerste belangrijke stap naar een slankere lijn en een gezonder lijf. En als je op gluten in je eten gaat letten let je vaak automatisch ook op andere ingrediënten en op wat het doet in je lijf.

Eens proberen, glutenvrij?

Als je wilt weten of glutenvrij eten wat voor je doet zal je minimaal 10 dagen glutenvrij moeten gaan eten. Ik heb het eens geprobeerd en had wel het idee dat ik wat scherper werd en dat mijn ontlasting wat beter werd. Maar niet voldoende om mezelf op een glutenvrij dieet te zetten voor de rest van mijn leven. Wel ben ik er op gaan letten. Ik eet weinig witte tarweproducten, en ik eet meestal ambachtelijk zuurdesembrood waarin de tarwe als het ware gefermenteerd is en makkelijker verteerbaar.
Gluten verminderen doe je al door bijvoorbeeld speltmeel te gebruiken, hierin zitten veel minder gluten dan in tarwemeel. Of brood van oudere tarwesoorten.

Moderne tarwesoorten zijn van samenstelling en structuur heel anders dan oude rassen. Moderne soorten zijn doorgekweekt om meer van het gluteneiwit te bevatten dat de elasticiteit aan deeg geeft. Dit eiwit heet gliadine. Het maakt het deeg uitrekbaar en daardoor kan je vrij makkelijk hele luchtige baksels creeëren zoals croissants en brood dat uit meer lucht bestaat dan deeg. En het is juist deze gliadine die vaak de problemen veroorzaakt in je darmen.

Maak je een deeg van een oude tarwesoort of bijvoorbeeld van speltmeel, dat ook gluten bevat maar veel minder dan tarwe, dan zul je zien dat dit veel minder elastisch is dan een deeg van bloem en je baksels worden veel compacter.

Let trouwens wel op als je in de winkel speltbrood koopt of andere producten waarop andere meelsoorten dan tarwe vermeld staan, vaak met grote letters op de voorkant van de verpakking. Want soms zit er maar een paar procent van deze meelsoort in, en is de rest gewoon tarwemeel.

Voorbereiden en plannen

Voorbereiden is essentieel als je een poosje glutenvrij wilt eten. Maak een maaltijdplan voor de komende week waarin je precies vermeldt wat je gaat eten. Koop in, koop bijvoorbeeld glutenvrije pasta als je wilt en plan een dagdeel in om bepaalde gerechten voor te bereiden.
Bedenk dat rijst, quinoa, aardappels en dergelijke als basis voor je maaltijd allemaal glutenvrij zijn, net als alle groenten en peulvruchten.  Kant en klare vleesvervangers of bereide vlees- en visproducten bevatten soms wel tarwe als vuller of voor het krokante laagje. Informeer hiernaar of vermijdt ze deze dagen.
Bak bijvoorbeeld zelf koekjes of muffins als je hier van houdt, zorg voor burgers of andere vleesvervangers waar geen tarwemeel aan toegevoegd is, bak lijnzaad-boekweit crackers of kikkererwtenmeel-pannenkoeken die je als wraps kunt gebruiken voor bij de lunch, maak je eigen muesli of overnight-oatsmix van glutenvrije havervlokken en zo voort.

Voorkom dat je iets mist deze dagen, of dat je als je moe bent toch weer grijpt naar dat oude vertrouwde broodje kaas tussen de middag of diepvriespizza als je ’s avonds thuiskomt. Maak het voor jezelf zo makkelijk mogelijk.